Tα 80s δε τα προλάβαμε καθότι παιδιά της επόμενης δεκαετίας όμως η ρετρό αισθητική τους αποτελεί ένα αιώνιο trend σε ότι αφορά τις τέχνες. Κινήματα όπως αυτό του synthwave με εκπροσώπους, σε ότι αφορά τον κινηματογράφο, ταινίες όπως το Blade Runner ή το Miami Collection, το purplewave, ο ρετρό φουτουρισμός με νέον φώτα και εναλλαγή ψυχρού και θερμού χρώματος στην παλέτα της ταινίας ξεπρόβαλλαν, κάθε άλλο παρά δειλά, στο προσκήνιο και γέννησαν ένα καινούριο είδος βασισμένο όμως στις αρχές των κλασικών ταινιών, βιντεοπαιχνιδιών και μουσικών κομματιών της δεκαετίας του 80.
Τυπικά θα τις δούμε με το κλασικό synth soundtrack στο ύφος, για παράδειγμα, της εξαιρετικής σύνθεσης του Βαγγέλη Παπαθανασίου για το Blade Runner του Ridley Scott, γεμάτο ορχηστρικά μεγαλειώδη στοιχεία και το περιστασιακό σόλο απο σινθεσάιζερ ή σαξόφωνο που χαρίζει αυτό το σασπένς των νουάρ ταινιών σε παράλληλη πορεία με το δυστοπικό ύφος ενός απειλητικού φουτουρισμού. Άλλοτε πιο άθυμες και ατμοσφαιρικές, με lo-fi ήχους στο παρασκήνιο θυμίζουν δημιουργίες του Τζον Κάρπεντερ όμως πάντα δίνουν το σύγχρονο στοιχείο, εγγυώντας εξέλιξη σε ένα είδος που έχει πολλά να δώσει. Ανακατεύοντας στοιχεία περιορισμένης αφήγησης και διασκορπισμένες σε διάφορα genres όπως ταινίες τρόμου, επιστημονικής φαντασίας ή και σουρεαλισμό οι παρακάτω ταινίες εκπροσωπούν επάξια τη χρωματική παλέτα του κινηματογράφου και όχι μόνο. Σε αντίστροφη μέτρηση από το 10 πάμε να δούμε τη ρετροσπεκτίβα των αγαπημένων μας neo-retrowave ταινιών και επεισοδίων σειρών:
10.Only God Forgives (Nicolas Winding Refn)
Η ταινία που αποτελεί την απαξίωση του Refn στο ευρύτερο κοινό που τον προσέγγισε. Οιδιπόδειες συγχύσεις, εκδίκηση και βία στάζουν από κάθε φωτισμένο με έντονα νέον χρώματα, καρέ της ταινίας. Ο Refn φροντίζει να επιβαρύνει το θεατή με την υπερβολικά στυλιζαρισμένη προσέγγιση του, χασομερώντας σχεδόν με εξαιρετική αισθητική σε ένα στυλ που είναι καθαρά love it or hate it. Μυστηριώδης και ζωντανή, οδηγεί το θεατή σε ένα κόσμο που δε φανταζόταν πως υπάρχει πάντα πίσω από μια ονειρική σχεδόν ατμόσφαιρα. Ένα υπέροχο οπτικά, δύσκολο σκηνοθετικά κινηματογραφικό ντελίριο.
9. Black Mirror: San Junipero
Το επεισόδιο που μας δείχνει πως η vaporwave αισθητική είναι κάτι το οποίο ελπίζουμε να επικρατήσει σε ένα δυστοπικό μέλλον. Ένα πανέμορφο επεισόδιο της επικής δημιουργίας του Τσάρλι Μπρούκερ. Υπερβατικό στη σκέψη και στη σύλληψη κάνει πράξη την ύπαρξη του παραδείσου στη Γη. Άψογη χρωματική ισορροπία ανάμεσα σε ουρανό και θάλασσα, ανάμεσα στη πραγματικότητα και στα αποκυήματα του νου και το San Junipero θα αποτελεί για πάντα την εξαιρετική απόδοση ενός πανέξυπνου θέματος μέσω μιας γλυκιάς ιστορίας, ενός στοχευμένου και φοβερού soundtrack και μιας παλέτας χρωμάτων που σε βυθίζει.
8. Mandy (Panos Cosmatos)
Αρχικά το Mandy έχει πρωταγωνιστή το Νίκολας Κέιτζ και αυτό θα έπρεπε να είναι αρκετό. Όμως εδώ έχουμε την πιο μέταλ ταινία που μπορώ με μια γρήγορη σκέψη να θυμηθώ. Το Mandy είναι γεμάτο εκτεταμένη βία και δυσάρεστα καρέ για το μάτι εν τούτοις αποτελεί μια εκθαμβωτική οπτική δημιουργία που κυριαρχεί το κόκκινο στην παλέτα της. Ένας αλλόφρονας Κέιτζ γεμάτος εκδίκηση διαγράφει μια πορεία καρφί για την καταστροφή και μεις μέσω μιας μίξης προϋποθέσεων για ταινίες των 70s και 80s καταλήγουμε με μια αριστουργηματικά trashy ταινία τρόμου στη σύγχρονη εποχή. Μια δημιουργία που όμοια της δύσκολα θα βρεις με ταυτόχρονα εκτυφλωτικές και υπνωτικές σκηνές, αντισυμβατικά χρώματα και μουσικές και τόσο πολύχρωμη που νομίζεις πως δε γυρίζεται στη Γη. Μια ριψοκίνδυνη οδύσσεια οργής και έκφρασης.
7. It Follows (David Robert Mitchell)
Αν το It Follows δεν ουρλιάζει Τζον Κάρπεντερ τότε ποια ταινία το κάνει; Με ένα soundtrack τόσο ακραία νοσταλγικό από τον Ριτσαρντ Βρίλαντ ή αλλιώς Distasterpeace, που είναι λες και ένωσες σε ένα άτομο τον Κάρπεντερ μαζί με τους Τρεντ Ρέζνορ και Άτικους Ρος. Με διαφορά το καλύτερο στοιχείο της ταινίας το βαρύ synth μουσικό θέμα κρατούσε συνεχώς στα χέρια του το ρυθμό της ταινίας και τον άλλαζε κατά βούληση σχεδόν, αποδεικνύοντας πως ανεξαρτήτως είδους οι synth συνθέσεις αποτελούν βαρίδι για την απόδοση μιας ταινίας αν εκτελεστούν σωστά. Ανατριχιαστική ατμόσφαιρα όσο δε πάει και μια κινηματογράφηση του δικού μας Μιχάλη Γιουλάκη, κατηφιασμένη και μελαγχολικά φωτισμένη για να μη ξεφεύγεις ποτέ από το creepiness της ώστε το It Follows να μην ακολουθεί την πεπατημένη στις ταινίες τρόμου.
6. Summer of '84 (Francois Simard, Anouk/Yoan Whissell)
Σε ένα κατακλυσμένο σύνολο κορεσμένων προσπαθειών αναβίωσης του 80s στοιχείου, τρεις πρωτοεμφανιζόμενοι δημιουργοί ήρθαν να παραμερίσουν τις αμφιβολίες του κοινού περί ποιότητας λόγω του άπειρου της καριέρας τους. Η ταινία γνέφει νοσταλγικά στην προαναφερθείσα δεκαετία παραμένοντας τρομερά αυθεντική στο χρόνο και στον τόπο της αφηγηθείσας ιστορίας. Και αυτό είναι το απλό μα καθοριστικά σημαντικό κατόρθωμα της: η αίσθηση πως βλέπεις μια πήγαια προέκταση των 80s ταινιών τρόμου τότε που Σπιλμπεργκ, Καρπεντερ και Ζεμεκις κατακτούσαν τη μερίδα του λέοντος. Εξαιρετική.
5. Drive (Nicolas Winding Refn)
Όλη η φιλμογραφία του Ρεφν είναι μια ωδή στη ρετρό αισθητική του ογδόντα όμως εδώ ο Δανός σκηνοθέτης έκανε το λεγόμενο all-in. Επιλέγοντας αρχικά τον πιο ταλαντούχο, πιθανόν, πρωταγωνιστή που έχτισε την παιδική του ηλικία σε αυτή τη δεκαετία, οδηγεί τη συγκεκριμένη προσέγγιση στο mainstream ρεύμα θέασης. Το γιατί δεν μας αφορά καθώς από οτι δείχνει η επόμενη δημιουργία του Only God Forgives μάλλον το μετάνιωσε. Το Drive όμως έχει όλα όσα αναφέραμε στην εισαγωγή. Περιορισμένη αφήγηση, νέον φώτα σε σκοτεινό φόντο, συνεχείς εναλλαγές σε μια μαγική κυανέρυθρη παλέτα χρωμάτων και φυσικά synth μουσική. Με στοιχεία απευθείας από τα 80s ή κοντά σε εκείνα, ταινιών όπως το Manhunter προσθέτει μια υπερβατικότητα δημιουργώντας κάτι εντελώς νέο. Μια ταινία που μάλλον δεν ακροβατεί τόσο ανάμεσα στο στυλ και την ουσία αλλά γέρνει περισσότερο στο πρώτο παραμένοντας όμως αναμφισβήτητα εμβληματικά καθαρή απεικόνιση των οπτικών και ακουστικών στοιχείων υπό μια σύγχρονη σκοπιά.
4. Down Down the Deep River (Will Sheff)
Στο σκηνοθετικό του ντεμπούτο ο Ουίλ Σεφ επιχειρεί μέσω αυτής της μικρού μήκους ταίνιας να μας τσακίσει το συναίσθημα. Αυτό δεν αφορά μόνο τα παιδιά των 80s αλλά και μας τους 90άρηδες. Η ταινία είναι μια ποητική ωδή στην παιδικότητα μας, απαλλαγμένη από περιττούς διαλόγους και αφήγηση. Μια αν μη τι άλλο διαφορετική προσέγγιση στην 80s αισθητική επικεντρώνοντας το στόρυ όχι στη μουσική και στο φουτουριστικό στοιχείο αλλά στην ποπ κουλτούρα, τα αντικείμενα που την εκπροσωπούσαν, τα μυστήρια, τους μύθους που διαδίδαμε και την δική μας εμμονική φαντασία με αυτά. Θυμάστε που μικροί πχ μιλούσαμε για χρονοκάψουλες; Και ο Ουίλ Σεφ το θυμάται. Prepare to cry.
3. The Void (Jeremy Gillespie)
Ακόμα ένα horror θα πούνε κάποιοι, το σημείο αναφοράς που συναντιούνται ο Λοβκραφτ με το Assault on Precinct 13 και το The Thing του Κάρπεντερ θα πουμε έμεις και έχουμε και δίκιο γιατί ξέρουμε καλύτερα. Ένα χόρορ ωδή στο ολντ σκουλ, στην κλασική δομή μιας ταινίας τρόμου, στη θεματολογία και στο στυλ που κατέκλυσε τη δεκαετία του 80. Αυθεντικότατος φόρος τιμής στις πρακτικές των εφέ εκείνης της εποχής με μια πιο σύγχρονη χροιά ωστόσο. Ίσως η υπερπροσπάθεια στην πλοκή να είναι λίγο too eighties όμως το Void είναι σχεδόν φετιχιστικά ρετρό. To κόλπο δούλεψε και εμείς οι ειδωλολάτρες του Τζον Κάρπεντερ ευχαριστούμε τον Τζέρεμι Γκιλέσπι.
2. Stranger Things (Duffer Brothers)
Τίποτα και κανείς δε τσιμεντάρισε στο κύριο ρεύμα θέασης την 80s αισθητική από την άψογη δημιουργία των αδερφών Ντάφερ. Το Stranger Things έφερε τα πάντα στο προσκήνιο, και όταν λέμε τα πάντα εννοούμε τα πάντα. Ποπ κουλτούρα, ενδυματολογικές μόδες, φουτουριστικά φώτα, συνθ και όχι μόνο μουσικάρες, επιτραπέζια, παιδικές περιπέτειες, μύθους και θρύλους, κουρέματα και ότι άλλο μπορεί κανείς να φανταστεί. Η Eleven και η παρέα της αποτέλεσαν άμεσα ένα πρωτοφανές πολιτιστικό φαινόμενο που αναβίωσε όλα όσα αναφέραμε πιο πάνω. Θα αγαπώ για πάντα τους Ματ και Ρος Ντάφερ για τον τρόπο με τον οποίο εισήγαγαν στο σήμερα όλα όσα αγαπήσαμε στο χτες. Ταινίες τρόμου, επιστημονική φαντασία και kids movies όλα σε ΜΙΑ δημιουργία.
1. Βlade Runner 2049 (Denis Villeneuve)
Εναλλακτικός τίτλος: Πως το καταλάθος αριστούργημα του Ridley Scott παίρνει επιτέλους το σίκουελ που του αξίζει. Το έχω πει όπου μου έχει ζητηθεί η άποψη μου και θα το πω ξανά αυθαίρετα εδώ. Μακάρι να διέγραφα από το μυαλό μου το Blade Runner 2049 ώστε να μπορέσω να το ξαναδώ. O Βιλνέβ, μαζί με τον άνθρωπο που γιάτρεψε τα ματάκια μας, Ρότζερ Ντίκινς πήραν το cyberpunk στοιχείο του αδιαφιλονίκητου classic των 80s και το ανέβασαν καμιά 30αριά επίπεδα. Μια ταινία πανάξιος συνεχιστής του προκατόχου της όσον αφορά το δυστοπικό μέλλον που περιμένει την ανθρωπότητα και τις αποφάσεις της, παίζει άψογα με τα κλασικά χρώματα μπλε και κόκκινο σε έναν όμορφο φόρο τιμής. Ίσως όταν στην αρχή της ταινίας ο Ντεήβ Μπαουτίστα έλεγε στον Γκόσλινγκ πως δεν έχει δει από κοντά ένα θαύμα, να αναφερόταν στην πραγματικότητα σε όσους δεν έχουν δει ακόμα την ωραιότερη απόδοση όλων των ρετρό στοιχείων που καθόρισαν μια δεκαετία, προσεγμένη από έναν άνθρωπο που σέβεται την νοσταλγία των παιδικών του χρόνων.
Ειδική μνεία στα κάτωθι διαμαντάκια: Enter the Void (Gaspar Noe), The Guest (Adam Wingard), The Wild Boys (Bernard Mandico), Turbo Kid (Francois Simard), Kung Fury (David Samberg), Black Mirror: Bandersnatch, AHS: 1984, Blood Machines (Seth Ickerman), Suspiria (Luca Guadagnino)