Θα μπορουσαμε πραγματικα να συνεχιζουμε να φτιαχνουμε λιστες επ απειρων με διαφορα εργα τεχνης που αποτελεσαν πηγή έμπνευσης για πληθώρα σκηνοθετών στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Στο πρώτο μέρος αυτού του αφιερώματος πήρατε μια πρώτη γεύση του πόσα μπορεί να κρύβονται πίσω από ένα όμορφο πλάνο. Ίσως δεν είναι απλά η ματιά του δημιουργού της ταινίας, η πηγαία έμπνευση, αλλά τα ερεθίσματα του στην πορεία της ζωής του που ξυπνούν και χαρίζουν το ιδανικό αποτέλεσμα στην κάμερα. Διαβάστε παρακάτω ακόμα μερικά “παντρέματα” αυτών των ερεθισμάτων, προερχόμενα από σημαντικά έργα τέχνης, που έγιναν αγαπημένα πλάνα.




1. Study - Hippolyte Flandrin (1835) x There Will Be Blood - Paul Thomas Anderson (2007)





Ο Robert Elswit, ως κινηματογραφιστής όλων των προηγούμενων δημιουργιών του Paul Thomas Anderson, κατάφερε στο επικό δράμα εποχής There Will Be Blood να κερδίσει το πολυπόθητο βραβείο της Ακαδημίας των Όσκαρ για τη δουλειά του. Μια εξ αυτών, η εκπληκτική σκηνή αντιπαράθεσης των δύο αδερφών Henry και Daniel Plainview στην παραλία δεν έχει μόνο να καυχιέται για τον εξαιρετικό τρόπο που ο ένας, ευρισκόμενος στη σκιά, φαίνεται να αντιπροσωπεύει το σκοτάδι και ο άλλος το φως, σαν μια ένδειξη σωστού και λάθους, μια δόση αγνότητας του Henry Plainview που δε συναντάμε αλλού στην ταινία. Όπως ο ήρωας της ταινίας τοποθετεί τα χέρια του ανάμεσα στα πόδια σε μια στιγμή απόγνωσης, φέρνουμε στο μυαλό μας το έργο του Γάλλου ζωγράφου του 19ου αιώνα Jean-Hippolyte Flandrin. Στον πίνακα το αγόρι με θάλασσα στο φόντο, σαν να γλύτωσε από ναυάγιο ή σαν να βρίσκεται σε απόγνωση για κάτι. Δεν υπάρχει σαφής ερμηνεία για το συγκεκριμένο έργο. Η ομοιότητα των εκφράσεων, της κίνησης και του περιβάλλοντος όμως είναι αυτές που προδίδουν από που προήλθε το πλάνο.




2. Architecture in the Moonlight - René Magritte (1956) x The Truman Show - Peter Weir (1998)





O σουρεαλιστής René Magritte στο έργο του Αρχιτεκτονική στο σεληνόφως παρουσιάζει μια επίπεδη, στρογγυλή σελήνη που δίνει φως σε μια αρχιτεκτονική σύνθεση με σκάλες δημιουργώντας μια αινιγματική και μυστηριώδη ατμόσφαιρα. Η σελήνη ως κεντρικό στοιχείο, δίνει συγκεκριμένο φως ώστε να λάμψει σχεδόν ολόκληρη η κατασκευή, με ορισμένα κομμάτια της να μένουν στο σκοτάδι, δηλώνοντας πως πρέπει να ολοκληρώσει την περιστροφή της στο σφαιρικό κόσμο που ζούμε ώστε να φωτιστούν και αυτά. Η σελήνη δεν είναι ένας αδιάφορος παρατηρητής στον κόσμο του πίνακα, δεν έχει απλά αισθητικό ρόλο ύπαρξης. Η σελήνη είναι μια παγίδα, ένας καθρέφτης κάποιου άλλου κόσμου που οδηγεί εκεί από τις σκάλες. Μήπως η σκηνή που ο Jim Carey ανεβαίνει τις σκάλες του ψεύτικου ουρανού για να οδηγηθεί σε μια πόρτα που του ανοίγει τα παρασκήνια του Truman Show στο οποίο πρωταγωνιστεί, σας θυμίζει κάτι πλέον;




3. Los Elefantes (1948) Salvador Dali x Mad Max: Fury Road – George Miller (2015)




Δε ξέρουμε αν ο George Miller είχε στο μυαλό του τον Dali όταν σχεδίαζε τους Crow Fishers στο εγκαταλελλειμένο πια Green Place, την Εδέμ που κυνηγά η Charlize Theron σε όλη την ταινία. Το Green Place πια αποτελεί μια τοξική βαλτώδη έρημο, η άλλοτε δυνατή μητριαρχική φυλή των Vuvalini (όσες απέμειναν) προσαρμόζεται στο ερημικό περιβάλλον περπατώντας πάνω σε ξυλοπόδαρα. Το ίδιο όμως κάνουν και οι ελέφαντες του Dali στον πίνακα Los Elefantes που δημιούργησε ο μεγάλος Ισπανός εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού. Οι ελέφαντες στον κόσμο των τεχνών συχνά συνδέονται με την έννοια της δύναμης και της κυριαρχίας λόγω του όγκου τους. Αυτό αναιρεί πια δίνοντας τους ξυλοπόδαρα ώστε να προσαρμοστούν στο ερημικό περιβάλλον του πίνακα, ο Dali, δημιουργώντας ένα κοντράστ που συναντάμε στην εξαιρετική ταινία δράσης του Miller όταν συνομιλώντας με τις εναπομείνουσες της φυλής, η Furiosa ανακαλύπτει την πτώση της άλλοτε κυρίαρχης φυλής που ανήκε.




4. La Robe du Soir - René Magritte (1954) x Moonlight - Barry Jenkins (2016)


Δεύτερη εισαγωγή στη λίστα για τον Ρενέ Μαγκρίτ με τον πίνακα “Απογευματινό φόρεμα”. Ο Βέλγος σουρεαλιστής στα 14 του χρόνια αντίκρυσε να ανασύρουν από ένα ποταμό το πτώμα της αυτόχειρος μητέρας του με το κεφάλι της καλυμμένο από το νυχτικό της φόρεμα. Η παράσταση του πίνακα λοιπόν δεν είναι άλλη από την νεκρή του μητέρα που, σε αντίθεση με την τραγική πραγματικότητα, εδώ προσθέτει μια γαλήνια ατμόσφαιρα. H ημισέληνος φωτίζει τον βραδινό ουρανό, δίνοντας του μπλε χρώμα, σχεδόν ίδιο με την επιφάνεια του ήρεμου ποταμού. Το μπλε συνδέεται με την ηρεμία, με το αίσθημα της απόλυτης ανάπαυσης σε συνδυασμό με το γυμνό σώμα που προσδίδει έναν τόνο ελευθερίας και ενότητας με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. Στο Moonlight του Barry Jenkins όλα τα αγόρια φαίνονται μπλε και ειδικά ο Chiron που στη θάλασσα βρίσκει τη γαλήνη του, το μέρος στο οποίο μπορεί να είναι απόλυτα ελεύθερος και ως παιδί ανάζητα αυτή την ελευθερία και ηρεμία του μυαλού. Ένα μοτίβο πολύ κοντά σε αυτό που έθεσε το 1954 ο Magritte.





5. Prisoners Exercising - Vincent Van Gogh (1890) x A Clockwork Orange – Stanley Kubrick (1971)



O Kubrick, όπως πάντα, συνηθίζει να ανατρέπει τα πάντα. Έτσι και στο Κουρδιστό Πορτοκάλι βάζει τους κρατούμενους να κινούνται αντίθετα με τη φορά του ρολογιού και όχι σύμφωνα με αυτή. Το αυθεντικό έργο Prisoners Exercising ανήκει στον Γάλλο Gustave Dore, ο οποίος σχεδίασε ένα σκίτσο της φυλακής Newgate του Λονδίνου. Όταν ο Van Gogh περιορίστηκε στο άσυλο Saint-Paul στη Γαλλία, ζωγράφιζε αντίγραφα δημιουργιών άλλων καλλιτεχνών, συμπεριλαμβανομένου και του μονόχρωμου έργου του Dore. Αμφότεροι Kubrick και Van Gogh αποτελούν ανθρώπους του Εξπρεσιονισμού, με το Μάτια Ερμητικά Κλειστά επίσης να χαρακτηρίζεται από πληθώρα ευθέων και έμμεσων νύξεων στο έργο του Van Gogh. Ειδικότερα στο Κουρδιστό Πορτοκάλι η τεχνική της δημιουργίας πλάνων από πίνακες αποτελεί κάτι σαν μέθοδο για τον Kubrick έχοντας την τάση να τοποθετεί στο κάδρο διάσημους πίνακες του 18ου αιώνα μα και να γυρίζει τις ταινίες του απο το 1960 και μετά σε κτίρια αυτής της εποχής, έχοντας ως κύρια πηγή έμπνευσης τόσο τον Van Gogh όσο και τον Barry Lindon, τον χαρακτήρα από το μυθιστόρημα του Σαίξπηρ το 1844, δηλαδή έναν χαρακτήρα κατεργάρη, παιδί της χαμηλής κοινωνικής τάξης, που παλεύει για την επιβίωση του πνεύματος σε μια διεφθαρμένη κοινωνία.